استاندارد شیب لوله کشی فاضلاب ساختمان چقدر است؟

ایجاد شیب مناسب یکی از مهم‌ترین نکاتی است که لازم است تا در اجرای لوله کشی فاضلاب به آن دقت شود. هر گونه بی‌دقتی در این موضوع می‌تواند باعث بروز مشکل در سیستم لوله کشی فاضلاب ساختمان شود. اصولا شیب استاندارد نسبت به شرایط محیطی و نوع ساختمان ممکن است اندکی متفاوت باشد.

چنانچه لوله کشی فاضلاب به گونه‌ای طراحی شده باشد که شیب موردنظر بیشتر از اندازه استاندارد باشد، سرعت جریان فضولات در مسیر لوله های پلیکا بالا می رود. این موضوع باعث عبور سریع آب از لوله و باقی ماندن ذرات جامد در مسیر می شود. همین امر به مرور زمان باعث گرفتگی لوله می‌شود.
اگر شیب کمی در طراحی لوله کشی فاضلاب ساختمان در نظر گرفته شود هم باعث اختلال درجریان فضولات درون لوله میشود. پس بهترین و استاندارد ترین شیب نرمال در اجرای لوله کشی فاضلاب حدود ۰.۵ تا ۴ درصد است.

لوله پلیکا و اتصالات UPVC ستاره پلیمر گلپایگان (امپراطور گلپایگان)

نکاتی مهم در مورد شیب لوله فاضلاب 

الف) جریان فاضلاب در داخل شاخه های افقی، لوله های قائم و لوله های افقی اصلی، باید با تأمین شیب های مناسب به طور ثقلی صورت گیرد.

(۱) لوله های افقی باید شیب یکنواختی در جهت دور کردن فاضلاب از لوازم بهداشتی داشته باشند.
(۲) شیب برعکس در لوله های افقی فاضلاب مجاز نیست.

ب)  مقدار شیب لوله های افقی

(۱) شیب لوله های افقی فاضلاب باید به اندازهای باشد که سرعت جریان فاضلاب در داخل لوله حداقل برابر ۰/۷متر بر ثانیه ( ۲/۳فوت بر ثانیه ) باشد، تا شستشوی خود به خود لوله ها تأمین شود و هیچ رسوبی در لوله باقی نماند.
(۲) حداقل مقدار شیب لوله های افقی فاضلاب برای لوله های با قطر اسمی متفاوت، باید طبق ارقام جدول زیر باشد.
(۳) شیب لوله های افقی فاضلاب نباید بیش از ۴ درصد باشد

جدول زیر برگرفته از مبحث ۱۶ مقررات ملی ساختمان میباشد. برای دانلود آخرین ویرایش این مبحث اینجا کلیک کنید.

شاخه های افقی، لوله های قائم، دو خم

(الف)  شاخه های افقی فاضلاب

(۱) شاخه افقی باید فاضلاب را به شاخه افقی دیگر یا به لوله قائم فاضلاب هدایت کند.
(۲) اتصال شاخه افقی به لوله قائم فاضلاب، باید با زاویه حداکثر ۴۵ درجه باشد مگر اینکه قطر اسمی شاخه افقی کوچکتر از قطر اسمی لوله قائم باشد. در این حالت زاویه اتصال ممکن است بزرگتر از ۴۵ درجه باشد.
(۳) شاخه افقی فاضلاب یا لوله افقی اصلی حتی المقدور نباید تغییر امتداد داشته باشد. در صورتی که تغییر امتداد ناگزیر باشد، باید با استفاده از اتصال ۴۵ درجه یا کوچکتر باشد.
(۴) لوله افقی فاضلاب بهداشتی یک واحد (خانه یا آپارتمان)، برای اتصال به لوله قائم فاضلاب، نباید از واحد مجاور آن عبور کند.

ب) لوله قائم فاضلاب

(۱) قطر لوله قائم باید تا جائی که امکان دارد، در تمام طول آن ثابت بماند.
(۲) لوله قائم فاضلاب باید تا جایی که ممکن است مستقیم نصب شود و از به کار بردن دو خم پرهیز شود.
(۳) در ساختمان های تا ۳ طبقه، آخرین و پایین ترین شاخه افقی فاضلاب که به لوله قائم متصل میشود باید دست کم ۴۵۰ میلیمتر، بالاتر از زیر زانوئی پایین لوله قائم باشد. در ساختمانهای بلندتر از ۳ طبقه تا ۵ طبقه این فاصله باید دست کم ۷۵۰ میلیمتر و در ساختمان های بلندتر از ۵ طبقه باید برابر ارتفاع یک طبقه باشد. (مطابق شکل زیر) این اندازه ها در هر تغییر امتداد لوله قائم، از جمله دو خم، نیز باید رعایت شود.

(۴) لوله قائم فاضلاب که فاضلاب طبقات را به لوله اصلی افقی میریزد، باید با اتصالات حداکثر ۴۵ درجه به لوله افقی متصل شود.
(۵) در فاصله زانوئی پایین لوله قائم فاضلاب و تا ۱۰ برابر قطر لوله بعد از آن هیچ شاخه افقی نباید به لوله افقی فاضلاب متصل شود.

پ) دوخم

(۱) اگر تغییر امتداد لوله قائم فاضلاب ناگزیر باشد، لوله قائم فاضلاب باید با دو خم اجرا شود. کاهش سرعت فاضلاب در دو خم، موجب ایجاد فشار معکوس روی شاخه افقی نزدیک به آن در بالای دو خم میشود. از طرف دیگر ادامه جریان فاضلاب با مقطع پر، روی شاخه افقی نزدیک به آن در پائین دو خم مکش سیفونی ایجاد میکند. با رعایت نکات این قسمت از مقررات باید این اثر را محدود کرد تا از شکستن آب هوابند سیفونهای قبل و بعد از دوخم جلوگیری شود.
(۲) دو خم ممکن است قائم یا افقی باشد. دو خم قائم در حالتی است که تغییر امتداد لوله نسبت به امتداد قائم، مساوی یا کمتر از ۴۵ درجه باشد. اگر تغییر امتداد لوله نسبت به امتداد قائم بیش از ۴۵ درجه باشد دو خم، افقی نامیده میشود.
(۳) دو خم قائم میتواند بدون هواکش اجرا شود ولی نصب هواکش در بالا و پایین دو خم افقی الزامی است مگر اینکه تعداد طبقات در بالای دو خم کمتر از ۵طبقه باشد.
(۴) در محدوده ۶۰ سانتیمتر بالای دوخم تا ۶۰ سانتیمتر پایین دو خم، نباید هیچ شاخه افقی فاضلاب به لوله قائم و یا دوخم متصل شود.
(۵) در شرایطی که زیر شکل آمده، ممکن است برای دو خم افقی هواکش لازم نباشد.
(۶) زاویه اتصالات دوخم، در بالا و پایین، که بین لوله قائم فاضلاب و قسمت افقی دوخم قرار دارند، نباید از ۴۵ درجه بزرگتر باشد.

اندازه گیری شیب در زمان لوله کشی فاضلاب

اصولا لوله هایی که شیب آنها باید محاسبه شوند لوله های افقی هستند. برای محاسبه ی دو درصد شیب برای این لوله ها باید ابتدا و انتهای هر لوله نسبت به همدیگر دو درصد اختلاف ارتفاع داشته باشند. شیب لوله ها نباید از نیم درصد کمتر و از ۴ درصد بیشتر شود. محاسبه ی شیب باید به گونه ای باشد که سرعت حرکت فاضلاب در لوله ها هفتاد سانتیمتر در ثانیه باشد. برای اطمینان از این شیب دو درصد در لوله کشی فاضلاب دو راه وجود دارد:

• اندازه گیری کف ساختمان با روی لوله: این روش نمی تواند دقت لازم را داشته باشد. زیرا هنوز در مرحله اجرای لوله کشی کف سازی ساختمان انجام نشده و اگر هم اجرا شده بود خود ساختمان نیز شیب بندی دارد.
• استفاده از تراز: تراز های بنایی بهترین راه برای اطمینان از شیب لوله هستند. در هر نقطه از اجرا می توانید تراز را قرار داده و از شیب اطمینان داشته باشید.

قطر لوله ها در سرتاسر مسیر باید یکسان باشند یا بیشتر شوند. استفاده از لوله های پلیکا با قطر کمتر مجاز نمی باشد.